تلخیص فصل هفتم کتاب روانشناسی اجتماعی

آیا تاکنون برایتان این احساس پیش آمده که گمان کنید مردم شهرهای بزرگ بیشتر سرشان به کارخودشان گرم است و به نیازهای دیگران توجهی ندارند؟ آیا شاهد، تماشاچی بودنِ عده ای اطراف فرد مصدومی بوده اید؟ وآیا. . .

در این فصل موضوعِ بی‌تفاوتی تماشاچیان در موقعیت های خاص و علل خودداری آن‌ها از دخالت، مورد بررسی قرار می‌گیرد. بحث خود را با مثال واقعی آغاز می‌کنیم. درسال 1964 در شهر نیویورک ساعتی پس از نیمه شب دختری به نام کیتی جنوویس در محل آپارتمان خود مورد حمله مردی قرار می‌گیرد. کیتی با مرد گلاویز می‌شود و بیش از نیم ساعت با فریادِ کمک، همه همسایگان را بیدار می‌کند. طبق گزارش، حداقل 38 نفر از پنجره‌های آپارتمان خود ناظر کشمکش آن‌ها بودند. نه تنها هیچ کس شخصا به یاری او نشتافت بلکه حتی یک نفر هم به پلیس خبر نداد و بالاخره کیتی جلو چشم تماشاچیان به قتل رسید.

روانشناسانِ اجتماعی به پیگری علت وقوع این حادثه پرداختند. آن‌ها ماهیت موقعیت اضطراری، وضعیت ناظر، وضعیت نیازمند و تفاوت جوامع ساده و پیشرفته را مورد مطالعه قرار دادند.

ویژگی های موقعیت اضطراری

موقعیت اضطراری ممکن است متضمن آسیب و تهدید برای دخالت کننده باشد.

موقعیت اضطراری موقعیت هایی کمیابند و ممکن است ناظران تجربه ای در مورد انجام اقدامات لازم نداشته باشند.

موقعیت اضطراری با یکدیگر تفاوت های زیادی دارند و هر موقعیت مساله ای متفاوت را طرح می‌کند.

موقعیت اضطراری بدون پیش بینی روی می‌دهد، در نتیجه می‌تواند قدرت عمل ناظر را سلب کند.

یک موقعیت اضطراری عمل فوری را می‌طلبد و هرکسی چنین توانایی ندارد.

وضعیت فرد ناظر و درک او از موقعیت اضطراری

عدم دخالت ناظران ناشی از بی عاطفگی نیست بلکه حاصل دو فرایند غفلت جمعی و لوث مسئولیت می‌باشد.

غفلت جمعی ناظر به این نکته است که تماشاچی تا چد عنوان یک موقعیت اضطراری را درک می‌کند. مثلا نزاع بین یک زن و مرد را به دعوا بین زن و شوهر تعبیر می‌کند یا قاتل و مقتول.

لوث مسئولیت، یعنی اینکه ناظر به خاطر حضور دیگران در صحنه، احساس مسئولیت کمتری می‌کند و از خود می‌پرسد: چرا من؟ حتما موقعیت اضطراری نیست و گرنه دیگران دخالت می‌کردند و...

وضعیت فرد نیازمند به کمک

محققان عوامل مختلفی را که باعث می‌شود فرد نیازمند، کمک دریافت کند یا نه برشمرده اند:

زنان شانس بیشتری دارند.

کودکان و پیرها شانس بیشتری دارند.

همنژادان بیشتر به هم کمک می‌کنند.

فرد بیمار نسبت به فرد مست کمک بیشتری دریافت می‌کند.

مرد ها بیشتر دخالت می‌کنند نسبت به زن ها.

ارتباط مستقیم با موقعیت اضطراری احتمال دخالت نسبت به موقعیت اضطراری که در معرض دید شخص نیست، را بیشتر می‌کند.

وجود الگو در کمک رسانی تاثیر دارد.

تخصص داشتن ناظر در کمک رسانی باعث افزایش احتمال دخالت وی می‌شود.

شباهت موقعیت به این معنا که اگر ناظر قبلا دچار مشکل مشابه شده باشد احتمال دخالتش بیشتراست.

ویژگی های کسانی که به کمک دیگران می‌شتابند

همحسی، بخش مهمی از خودپنداره آنان را تشکیل می‌دهد.

این افراد، اعتقادی قوی به دنیای عادل دارند.

احساس مسئولیت اجتماعی قوی دارند.

داری کنترل درونی هستند، یعنی معتقدند سرنوشت هرکس به دست خود اوست.

از نظر خودمحوری در سطح پایینی قرار دارند و کمتر رقابت طلبند.

مقایسه جوامع ساده و پیچیده

تحقیقات گروهی از پژوهشگران درباره بی تفاوتی انسان ها در موقعیت اضطراری، روی جوامع پیچیده و جوامع ساده‌تر متمرکز شده است. حاصل این بررسی نشانگر این مطلب بود که با افزایش جمعیت و پیچیده‌تر شدن روابط اجتماعی تمایل کمک به دیگران کاهش پیدا می‌کند

روش های آموزش و ترویج نوعدوستی

مهمترین عواملی که می‌تواند در دخالت ناظران در موقعیت اضطراری تعیین کننده باشد به قرار زیر است:

نقش الگوها و سرمشق ها؛ انسان ها بخش مهمی از رفتارهای خود را از طریق مشاهده و تقلید رفتار دیگران می‌آموزد.

ایجاد حس اعتماد در افراد کمک کننده؛ جلب اعتماد مردم نسبت به اقدامات خیرخواهانه، و اینکه کمک های آنان حتما به نیازمندان می‌رسد.

تشویق‌های دولت به کمک رسانی؛ دولتها می‌توانند برای تشویق مردم به کار خیر گام‌های تشویقی بردارند. در برخی از کشور ها ساختن مدرسه، درمانگاه، دانشگاه، بیمارستان، و مراکز خدماتی به حساب مالیات افراد منظور می شود.

ترویج برخی سنت های پسندیده اجتماعی؛ در هر جامعه ای برخی سنت های پسندیده وجود دارد که ترویج آن‌ها در واقع توسعه رفتارهای مواق اجتماعی را به دنبال دارد.